Srpske junačke pesme

Izbor najpoznatijih narodnih epskih pesama koje je sakupio i u više knjiga objavio Vuk Stefanović Karadžić. One predstavljaju dragocenu riznicu srpske istorije, književne tradicije i narodne mudrosti. Svojom originalnošću, poetičnošću i skladom očarale su evropsku literarnu elitu Vukovog vremena, a danas su jedan od najvažnijih segmenata očuvanja i negovanja nacionalnog identiteta.

„Svi pokušaji klasifikacije srpske narodne poezije polaze od Vukove periodizacije i sistematizacije građe. Osnovni Vukovi kriterijumi za podelu vrsta narodne poezije jesu namena, način i okolnosti izvođenja pesama: ’Sve su naše narodne pjesme razdijeljene na pjesme junačke, koje ljudi pjevaju uz gusle, i na ženske, koje pjevaju ne samo žene i đevojke, nego i muškarci, osobito momčad, i to najviše po dvoje u jedan glas.’

Vuk Karadžić u osnovi razvrstava epsku građu prema tematsko-hronološkom kriterijumu na tri grupe: pesme junačke najstarije, do propasti srpske srednjovekovne države u 15. veku (Srpske narodne pjesme, II knjiga), pesme srednjih vremena, o hajdučkim i uskočkim četovanjima do 18. veka (III knjiga) i pesme novijih vremena, o ustaničkim događajima u Srbiji, kao i o crnogorskim borbama za oslobođenje u 18. i 19. veku (IV knjiga).

Osnovni je zadatak epske pesme, još od najstarijih epova čovečanstva, da sačuva spomen o velikim junacima i znamenitim događajima u vremenu i prostoru, i da ih ostavi potomstvu kao svetle primere ’čojstva i junaštva’, koji uz to imaju i agitacioni karakter u svim relevantnim nacionalnim zbivanjima.“